Osmanlı'dan ABD destekli Siyonizm'e red
 |
| Osmanlı'dan ABD destekli Siyonizm'e red |
Washington'daki Osmanlı Büyükelçisi Ali Ferruh Bey Amerikalı
Müslümanların lideri Muhammed Webb'le görüşmüş, Osmanlı hükümetine bu konuda
yardım etmesini rica etmişti. Webb de, Amerikan Hükümetini Siyonizm yanlısı bir
politikadan vazgeçirmek için taraftarlarını baskı grubu olarak kullanmıştı.
ABD yönetiminin Yahudiler'e ve onların Ortadoğu'da bir güç
olmalarına katkıları yeni değildir. Siyonizm daha onun babası kabul edilen Dr.
Herzl'in kafasında bir tasarı bile değilken, Basel'deki Birinci Kongre'den 15 yıl
önce Temmuz 1882'de zengin İngiliz Hayırseveri Lawrence Oliphant, İstanbul'daki
ABD Elçiliği aracılığı ile Bâb-ı Âlî'ye başvurarak Yahudiler'in Filistin'e
yerleşmeleri karşılığı para teklif etmişti. Ancak, Osmanlı Hükümeti hem bu
teklifi reddetmiş, hem de Filistin'e Yahudi göçünü önlemek için sıkı tedbirler
almıştı. Ekim 1882'de Osmanlı Hükümeti, kutsal yerleri ziyaret edecekler dışında
tüm Yahudiler'in Filistin'e girmesini yasaklamıştı.1
Avrupalı devletlerin ve ABD'nin uyruğuna giren Yahudiler
bir kez daha Filistin'e girmeyi deneyince Osmanlı yönetimi 22 Ocak 1884'de bunu
da yasaklamıştı. Osmanlı Hükümeti, ABD ve Avusturya devletlerini ikaz ederek
onlardan sırf "Osmanlı ülkesinde yaşayabilmek ve Filistin'e gidebilmek için
vatandaşlıklarına geçmek isteyen Yahudilere izin vermemesini” istemişti.2
Siyonist
emeller
Ondokuzuncu yüzyıl sonlarında özellikle Amerika'da
Filistin'e gitmek üzere Yahudilerce kesif bir "Siyonist" faaliyet yürütülmekteydi.
Değerlendireceğimiz belgelerden ilkinde, New York'taki Yahudi Merkez Komitesi
Başkanı Gottheil ve Washington Yahudi Komitesi Başkanı Omil'in maksadlarının
"Filistin'de asırlar önce olduğu
gibi yeni bir Yahudi devleti kurmak, Yahudilerin millî emellerini ihyâ"
olduğu, Washington'daki Osmanlı sefiri tarafından bildirilmektedir.3
İkinci belgede ise merkezi Amerika'da olan meşhur Bene Berith'in, İzmir'de de şube açtığı belirtildikten sonra Filistin'de
bir Yahudi Devleti kurmak isteyen New
York Yahudi Komitesi Başkanı Gotheil ve Washington Yahudi Komitesi Başkanı Omil'in Amerika'dan dünya
Yahudilerine yaptığı "Filistin'e
gidin" çağrısı, Hariciye Nâzırı(Dış işleri bakanı) Tevfik Paşa tarafından
Sultan II. Abdülhamid'e duyurulmaktadır.4
23 Nisan 1898'de Washington'dan gönderilen bu rapor, II. Abdülhamid'in
eline gelir gelmez Washington'daki Osmanlı Büyükelçisi Ali Ferruh Bey'i
harekete geçirmişti. Ali Ferruh Bey, ilk olarak Amerikalı Müslümanların lideri
Muhammed Webb'le Mayıs 1898 başlarında görüşmüş, ondan Osmanlı hükümetine bu
konuda yardım etmesini rica etmişti. Elçimizin ricasını kabul eden Webb de,
gerekli kulis faaliyetlerine girişmiş, Amerikan Hükümeti'ni Siyonizm yanlısı
bir politikadan vazgeçirmek için taraftarlarını bir baskı grubu olarak
kullanmaya çalışmıştı. Hatta Amerikan Müslümanlarının lideri, Amerikan Siyonist Federasyonu'nun Başkanı
(New York Yahudi Komitesi Başkanı) Richard Gotheil'le bağlantı kurmuş, ona
Siyonizm'in Osmanlı Devleti tarafından benimsenmediğini, bu hususta ısrar
etmenin boşuna olacağını anlatmıştı.5
 |
| BOA, Y. PRK. HR. 25/49 |
Bab-ı Alî Dâire-i Hâriciye Tercüme Odası
Aded
Hâriciye Nezâreti'ne 23 Nisan 98 târihiyle Washington
Sefaret-i Seniyyesi'nden vârid olan 60 numrolu tegrafnâmesinin tercümesidir.
New York'taki Mûsevî Merkez Komitesinin Reisi Gottheil ve Washington
Komitesi'nin Reisi Omil'dir. Makasıd yalnız bir muşta'meret değil "Arz-ı
Filistin"in hâl-ı sâbıkasına iadesiyle Mûsevî efkâr-ı milliyesinin ihyâsıdır."
Dünyada bulunan bi'l-cümle Museviler bu fikr-i azime iştirâka davet olunuyor.
Bazı ma'lûmâtı hâvi olan "Deyrizfonist" nâmında îbrânice bir kitabı
elde ettim. Gelecek Mayıs'ın onuncu günü New York'ta bir konferans akdolunacaktır...
... Londra'ya gidiyor ki, orada mahsusî bir banka mevki-i
tedavüle tahvilât çıkarıyor. Washington Hahambaşının efkârını bi'l-vâsıta
istimzâc ettiğimde mûmâ- ileyh işbu sûret-i fikr ü mütâlaaya iştirâk etmediğini
beyân etmiştir. Sefâret-i Seniyye bedel-i icârını sarf ediyorum.
BOA, Y. PRK. HR. 25/49
***
Husûsiyye: 54
İzmir'de müteşekkil olup Mûsevîce "Ovadheyr" nâmıyla
yâd olunan ve başlıca merkezi Amerika'da bulunduğu istihsâl edilen malûmâttan
anlaşılan Bene Berith ismindeki Musevî Cemiyet-i Hafiyesi'nin mustahber olan
bazı harekâtı hakkında icrâ-yı tahkikat ile alınacak malumatın telgrafla iş'ârına
dâir bâ-irâde-i seniyye-i hazret-i pâdişâhı Washington Sefâret-i Seniyyesi'ne
yazılan telgrafnâme ile alınan cevâbın tercümeleri 30 Zilkâde 1315 târihli
tezkire-i âcizânem ile takdim kılınmıştı. New York'taki Mûsevî Merkez
Komitesi'nin Reisi Gottheil ve Washington'daki komitenin Reisi Omil olduğu ve
maksadın yalnız bir müstameret tesisi olmayıp arz-ı Filistin'in hâl-i sabıkasının
iadesiyle Mûsevî efkâr-ı milliyesinin ihyâsı idüğü ve dünyâda bulunan bi'l-cümle
Musevilerin, bu fikr-i azime iştirake davet olunmakta olduğu ve bazı malumatı
havi olan "Deyriz Panist" nâmındaki îbrânice bir kitâbın elde edildiğini
ve efkârı bi'l-vâsıta istimzâc olunan Washington Hahambaşının işbu sûret-i fikr
ü mütâlaâya iştirak etmediğini beyân eylediğini ve bazı ifâdâtı şâmil sefâret-i
müşârun-ileyhten bu kere ahz olunan 23 Nisan 98 tarihli ve altmış numaralı
telgrafnâmenin tercümesi dahi leffen arz ve neşr olunmuş ve işbu telgrafnâmenin
hallolunamayan kısmı sefâret-i müşârün-ileyhe iş'âr olunduktan alınacak cevap üzerine
Londra'da bir banka marifetiyle çıkarıldığı beyân olunan tahvilât hakkında Londra
sefâret-i seniyyesine vesâyâ olunacağı derkâr bulunmuş olmakla emr ü fermân
hazret-i men-lehü'l-emrindir.
2 Zilhicce 1315
Hariciye Nâzın Tevfik
BOA, Y. PRK. HR. 25/20
 |
| BOA, Y. PRK. HR. 25/20 |
Tarih ve Düşünce Dergisi
Mayıs 2002
Mayıs 2002
Dipnotlar:
1) Mim Kemal Öke, Kutsal Topraklarda Siyonistler ve
Masonlar, İstanbul, 1991, s. 83-84
2)Mim Kemal Öke, A.g.e., s. 94-96.
3)Y. PRK. HR. 25/49
4)Y. PRK. HR. 35/50
5)Mim Kemal Öke, A.g.e., s. 89
