Enderun adabı
Enderun adabı |
Enderun adabı
Osmanlı devletinde idârî ve askerî kadronun yetiştirildiği
Enderun mektebinde âdaba uygun olmadığı tenbih edilen bazı esaslar;
-
Sakat ve hastalıklı olanlarla alay etmek,
-
Halkı boş yere meşgul etmek,
-
Herkesi kendine baktırmak için kahkaha ile gülmek,
-
Tavırlarıyla, hal ve hareketiyle ve diliyle akranlarını
küçük görmek,
-
Arkadaşının ihtiyacı olan bir şeyi verebilmesi mümkün
iken vermemek ve izinsiz olarak birisinin velev ki bir çöpünü almak,
-
Arkadaşının elde edeceğini düşündüğü rızka, refaha ve
sair nimetlere bizzat veya vasıta ile gizli veya aşikâr mâni olmak,
-
Arkadaşına ait elbise ve benzeri eşyalara hırsla göz
dikmek ve haset etmek,
-
Hocalarına, yaşlılara ve ilim erbabına saygısızlık etmek
haysiyet ve insaniyet dairesi dışında atıp-tutmak,
-
kibirlenmek, itibar elde etmek için sahip olmadığı
sıfatları kendine mal edip halkı aldatmaya çalışmak,
-
İnsanlık vakar ve ağırbaşlılığına hiç yakışmayacak
şekilde yüzsuyu dökmeye tenezzül etmek,
-
Maddi imkânı olmadığı halde zenginmiş ve refah
içindeymiş gibi görünmek için borçlanıp insanları dolandırmak,
-
Tam olarak bilmediği bir hususta münakaşaya girmek,
-
Fikrini isbat için inadında ısrar ederek
etrafındakileri bıktırıp usandırmak,
-
İnatçı bir şahsı yumuşaklıkla ikna etmeye çalışmak
yerine kaba saba davranarak işi çekişme ve kavgaya vardırmak,
-
Şunun bunun yürüyüşünü taklit ederek insanları hakir
görmek...
-
Büyüklerin huzurunda, topluluk içinde burnunu, kulağını
veya dişlerini temizlemek,
-
Soğan, sarımsak, pastırma gibi yiyeceklere çok fazla
rağbet etmek,
-
Büyüklerden ve ihtiyarlardan evvel yemeğe başlamak ve
yemeği, etrafındakileri nefret ettirecek şekilde yemek; gözü başkalarının
yemeğinde olmak; elini sofraya silkmek ve ekmek kırıntılarını döküp dağıtmak;
yemek esnasında geğirmek ve yemekten sonra elini ve ağzını layıkıyla
temizlememek,
-
Arkadaşlarının yanında kaşınmak ve silkinmek, çamaşırlarını
geç değiştirmek ve üstünü başını kirletmek; elbiselerini güzelce kullanmayıp
kırışık, buruşuk, yırtık ve perişan bir halde giyinmek.
-
Kadınlara mahsus renk ve şekilde elbiseler giymek,
-
Uluorta tırnaklarını kesmek, (Perşembe veya Cuma
günlerinde ve tenha bir mahalde keser),
-
Bu âlemin faniliğini unutup gurur ve kibre kapılmak,
-
Laubali ve edebe aykırı hareket etmek,
-
Birbiriyle sohbet esnasında kötü ve fena sözler sarf
etmek; edepsiz bir lisan ile arkadaş yahut hizmetçiyi veya her kim olursa
olsun hiç icap etmediği halde azarlayarak onu hakir ve zelil görmek,
-
Düşünmeden ağzına geleni söylemek ve sert muamelede
bulunmak,
-
Vefasızlık, dikkatsizlik, hak bilmezlik, kabalık, insaniyetsizlik,
cimrilik, münafıklık ve hasetçilik etmek,
Abdest, yemek ve ayak havlularını her gün, olmazsa iki
günde bir mutlaka değiştirmeli. Memuriyete nail olunursa, ihtiyaç sahiplerine
elden gelen yardımı yapmakta kusur etmemelidir.