Enderun adabı

Enderun adabı

Enderun adabı

Osmanlı devletinde idârî ve askerî kadronun yetiştiril­diği Enderun mektebinde âdaba uygun olmadığı tenbih edilen bazı esaslar;

-       Sakat ve hastalıklı olanlarla alay etmek,

-       Halkı boş yere meşgul etmek,

-       Herkesi kendine baktırmak için kahkaha ile gülmek,

-       Tavırlarıyla, hal ve hareketiyle ve diliyle akranlarını küçük görmek,

-       Arkadaşının ihtiyacı olan bir şeyi verebilmesi müm­kün iken vermemek ve izinsiz olarak birisinin velev ki bir çöpünü almak,

-       Arkadaşının elde edeceğini düşündüğü rızka, refaha ve sair nimetlere bizzat veya vasıta ile gizli veya aşikâr mâni olmak,

-       İşlerinde ihmalkârâne davranmak,

-       Arkadaşına ait elbise ve benzeri eşyalara hırsla göz dikmek ve haset etmek,

-       Hocalarına, yaşlılara ve ilim erbabına saygısızlık et­mek haysiyet ve insaniyet dairesi dışında atıp-tutmak,

-       kibirlenmek, itibar elde etmek için sahip olmadığı sıfatları kendine mal edip halkı aldatmaya çalışmak,

-       İnsanlık vakar ve ağırbaşlılığına hiç yakışmayacak şekilde yüzsuyu dökmeye tenezzül etmek,

-       Maddi imkânı olmadığı halde zenginmiş ve refah içindeymiş gibi görünmek için borçlanıp insanları dolan­dırmak,

-       Tam olarak bilmediği bir hususta münakaşaya girmek,

-       Fikrini isbat için inadında ısrar ederek etrafındakileri bıktırıp usandırmak,

-       İnatçı bir şahsı yumuşaklıkla ikna etmeye çalışmak yerine kaba saba davranarak işi çekişme ve kavgaya vardırmak,

-       Şunun bunun yürüyüşünü taklit ederek insanları hakir görmek...

-       Büyüklerin huzurunda, topluluk içinde burnunu, ku­lağını veya dişlerini temizlemek,

-       Soğan, sarımsak, pastırma gibi yiyeceklere çok faz­la rağbet etmek,

-       Büyüklerden ve ihtiyarlardan evvel yemeğe başla­mak ve yemeği, etrafındakileri nefret ettirecek şekilde yemek; gözü başkalarının yemeğinde olmak; elini sof­raya silkmek ve ekmek kırıntılarını döküp dağıtmak; ye­mek esnasında geğirmek ve yemekten sonra elini ve ağzını layıkıyla temizlememek,

-       Arkadaşlarının yanında kaşınmak ve silkinmek, ça­maşırlarını geç değiştirmek ve üstünü başını kirletmek; elbiselerini güzelce kullanmayıp kırışık, buruşuk, yırtık ve perişan bir halde giyinmek.

-       Kadınlara mahsus renk ve şekilde elbiseler giymek,

-       Uluorta tırnaklarını kesmek, (Perşembe veya Cuma günlerinde ve tenha bir mahalde keser),

-       Bu âlemin faniliğini unutup gurur ve kibre kapılmak,

-       İftira, yalan ve mübalağalı söz söylemek,

-       Laubali ve edebe aykırı hareket etmek,

-       Birbiriyle sohbet esnasında kötü ve fena sözler sarf etmek; edepsiz bir lisan ile arkadaş yahut hizmetçiyi ve­ya her kim olursa olsun hiç icap etmediği halde azar­layarak onu hakir ve zelil görmek,

-       Düşünmeden ağzına geleni söylemek ve sert mua­melede bulunmak,

-       Vefasızlık, dikkatsizlik, hak bilmezlik, kabalık, insa­niyetsizlik, cimrilik, münafıklık ve hasetçilik etmek,

Bunlar adaba uygun değildir.

Abdest, yemek ve ayak havlularını her gün, olmaz­sa iki günde bir mutlaka değiştirmeli. Memuriyete nail olunursa, ihtiyaç sahiplerine elden gelen yardımı yapmakta kusur etmemelidir.